Σύγκριση των
νοητικών ικανοτήτων του ανθρώπου με τις νοητικές ικανότητες των ζώων.
Δεν
χωράει αμφιβολία πως υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στη νοημοσύνη ακόμα και
του κατώτερου ανθρώπου και τη νοημοσύνη ακόμα και του ανώτερου ζώου.
· Η ιδέα του ανθρώπου να κατεργαστεί μια πέτρα και να την κάνει εργαλείο, είναι μια απόδειξη.
· Ούτε και πέρασε από το μυαλό των πιθήκων να εκφράσουν συγκεκριμένες ιδέες με συγκεκριμένους ήχους, με ελάχιστες εξαιρέσεις που έχουν να κάνουν με την επιβίωσή τους.
· Η αφιλοκερδής αγάπη για κάθε τι ζωντανό και όχι μόνο για το
είδος τους, είναι επίσης χαρακτηριστικό μόνο των ανθρώπων.
Παρόλα
αυτά, όσο σημαντική κι αν είναι η διαφορά ανάμεσα στο πνεύμα του ανθρώπου και
αυτό του ανώτερου ζώου, πρόκειται για διαφορά ποσοτική και όχι ποιοτική.
Συναισθήματα, διαισθήσεις, συγκινήσεις, διάφορες ικανότητες, όπως η προσοχή, η
περιέργεια, η μίμηση, ο λογισμός κλπ μπορούν να βρίσκονται «εν τη γενέσει» ή
καμιά φορά αρκετά ανεπτυγμένες και στα κατώτερα ζώα. Είναι, ακόμα, ενδεικτικά
κάποιας κληρονομικής βελτίωσης, όπως μαρτυρεί η σύγκριση του
κατοικίδιου σκύλου με τον λύκο.
Δεν
είναι καθόλου απίθανο, ο σχηματισμός γενικών εννοιών όπως η αυτοσυνειδησία
κλπ που προσιδιάζουν αποκλειστικά στον άνθρωπο, να είναι δευτερογενή
αποτελέσματα άλλων, πολύ ανεπτυγμένων διανοητικών ικανοτήτων, που κι αυτές πάλι
είναι το αποτέλεσμα, προπαντός, της αδιάκοπης χρήσης μιας τέλειας γλώσσας. Σε
ποια ηλικία το νεογέννητο παιδί αποκτά την ικανότητα της αφαίρεσης; Σε ποια
ηλικία αποκτά αυτοσυνειδησία και την ικανότητα να στοχάζεται γύρω από την ύπαρξή του; Δεν
μπορούμε να απαντήσουμε, όπως δεν μπορούμε να εξηγήσουμε και την ανιούσα
οργανική κλίμακα. Η γλώσσα φέρει ακόμα τα σημάδια της βαθμιαίας
εξέλιξής της.
Η ηθική
συναίσθηση, η συνείδηση, συνιστά ίσως την πιο ξεκάθαρη οροθετική γραμμή ανάμεσα στον
άνθρωπο και τα κατώτερα ζώα.
