Συνολικές προβολές σελίδας

Σάββατο 15 Ιουλίου 2017

Lolita

by Vladimir Nabokov





Μετά το Black Boy του Richard Wright και το Wise Blood  της Flannery OConnor, το μάθημα της καθηγήτριας Amy Hungerford,

  The American novel since 1945 

 συνεχίζεται με το μυθιστόρημα του Vladimir Nabokov, Lolita.


Η Λολίτα είναι η ιστορία ενός σαραντάχρονου παιδεραστή και του έρωτά του για τη δωδεκάχρονη κόρη της σπιτονοικοκυράς του, την οποία δε διστάζει να παντρευτεί ώστε να βρίσκεται δίπλα στο αντικείμενο του πόθου και του διεστραμμένου έρωτά του.

Από την πρώτη διάσημη πρόταση του μυθιστορήματός του,

«Λολίτα, φως της ζωής μου, φλόγα της ηδονής μου. Αμαρτία μου, ψυχή μου»,

σε μια αμήχανη προσπάθεια από τη μεριά μου μετάφρασης του

  Lolita, light of my life, fire of my loins. My sin, my soul.”

από την πρώτη αυτή πρόταση, ο Ναμπόκοφ προσπαθεί να μας κάνει συνενόχους της παραβατικότητας του ήρωά του, Humbert Humbert.

 Να νιώσουμε και σωματικά, την ηδονή στο στόμα καθώς προφέρει το όνομα του μικρού κοριτσιού:

«Λο-λί-τα: με την άκρη της γλώσσας να κάνει ένα ταξιδάκι τριών βημάτων από τα βάθη του ουρανίσκου και με το τρία, να πλαταγίζει πάνω στα δόντια», 
Lo-lee-ta: the tip of the tongue taking a trip of three steps down the palate to tap, at three, on the teeth. Lo. Lee. Ta.”


Και αυτή είναι μόνο η αρχή της προσπάθειας του συγγραφέα να σαγηνεύσει, να αποπλανήσει τον αναγνώστη, να τον βάλει στη θέση του ήρωά του, να μεταμορφώσει τον παραβάτη παιδεραστή σ’ έναν κατά τα άλλα συμπαθή άνδρα, χρησιμοποιώντας τη δύναμη των λέξεων και του λόγου γενικότερα.
 Και φαίνεται να πετυχαίνει το στόχο του αφού ο διάσημος κριτικός βιβλίων των μέσων του 20ου αι. το χαρακτήρισε ως την ωραιότερη ερωτική ιστορία και το βιβλίο έγινε μπεστ σέλερ. Έφερε δε τόσα κέρδη στον δημιουργό του που του επέτρεψε να αποσυρθεί στην Ελβετία.

Αρχικά βέβαια, υπήρξε μια δύσκολη εκδοτική πορεία για το εν λόγω βιβλίο, καθώς τέσσερεις εκδότες αρνήθηκαν να το εκδώσουν – εδώ έχουμε αργότερα μια απάντηση του Ναμπόκοφ σχετικά με την άρνησή αυτή και προσβλητικά αναφέρει για τους τέσσερεις, ότι όταν είδαν ότι το βιβλίο δεν ήταν πορνογραφικό, έχασαν το ενδιαφέρον τους και φαίνεται πως  δε διάβασαν παρακάτω!

 Τελικά, τυπώθηκε και εκδόθηκε στο Παρίσι (1955) όπως και ο Οδυσσέας του Τζόυς και αργότερα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου έγινε και best seller.

Σε δύο διαφορετικά ταξίδια διασχίζουν ολόκληρη τη χώρα, οι δύο αταίριαστοι ταξιδιώτες, από μοτέλ σε μοτέλ και όλη η αφήγηση, γεγονότα, συναισθήματα, από την πλευρά του Χάμπερτ Χάμπερτ. Απούσα η φωνή της Λολίτας. Που είναι η Λολίτα στο θάνατο της μητέρας της, στην ουσιαστικά απαγωγή της από τον "πατέρα" της, στο βιασμό της; Γυρίσαμε λέει, προς το τέλος της ιστορίας, ο Χ.Χ. όλες τις Ηνωμένες Πολιτείες και δεν είδαμε τίποτα! Και το απρόσμενο τέλος!


Λίγα βιογραφικά για τον συγγραφέα που σχεδόν πάντα βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση ενός έργου: 

Ο Vladimir Nabokov (1899- 1977) ανήκει στην τελευταία γενιά ρώσων αριστοκρατών, με τεράστιες περιουσίες και πύργους έξω από την Αγία Πετρούπολη πριν φυσικά μετονομαστεί σε Λένινγκραντ. 

Είχε μια προνομιακή παιδική και εφηβική ζωή με δασκάλους αγγλικών, γαλλικών και ρώσικων και η πρώτη γλώσσα που μιλάει και γράφει είναι η αγγλική. Στο σπίτι τους μίλαγαν αγγλικά, γαλλικά και ρώσικα. Είναι τρίγλωσσος. Κοντεύει είκοσι όταν όλη η οικογένεια παίρνει το δρόμο της εξορίας, το 1918. Αρχικά Αγγλία, κατόπιν Παρίσι, όπου δολοφονείται ο πατέρας του, ο οποίος ήταν μεν εναντίον του Τσάρου αλλά όχι με τους μπολσεβίκους, ήταν δημοκρατικός και εξέδιδε εφημερίδα με πολιτικά θέματα.

 Γράφει στην Ευρώπη τα πρώτα του βιβλία στα ρώσικα και μόνο όταν εγκαθίσταται στις Ηνωμένες Πολιτείες αποφασίζει να γράφει πλέον στην αγγλική, η οποία είναι μητρική γι αυτόν τον ρώσο και έτσι στα βιβλία του δεν υπάρχουν εκείνα τα σκοτεινά-δύσκολα γλωσσικά στοιχεία που υπάρχουν παραδείγματος χάριν στον Joseph Conrad, που ήταν Πολωνός και έμαθε τα αγγλικά, στα οποία έγραψε, πολύ αργότερα, - ανάμεσα στα άλλα και το αριστουργηματικό Heart of Darkness

Χρόνια αργότερα μετέφρασε τη Λολίτα στα ρώσικα, δηλώνοντας ότι είναι μια πρώτης τάξης γλώσσα.

Ναμπόκοφ και Μοντερνισμός

Η Λολίτα διαβάζεται σε πολλά επίπεδα, φανερώνοντας τη δεξιοτεχνία του συγγραφέα, αλλά και τις επιρροές του από το κίνημα του Μοντερνισμού, από το οποίο όμως θέλει να διαχωρίζει τη θέση του αν και έχει πολλά κοινά στοιχεία με τους σπουδαιότερους εκπροσώπους του, όπως τον Τζέημς Τζόυς τον οποίο δηλώνει ότι θεωρεί τον σπουδαιότερο συγγραφέα του εικοστού αιώνα.


Ανατρεπτικός και ενάντιος σε κάθε συμβατικότητα, κατά της τρέχουσας ηθικής, θεωρεί και αυτός ότι ο μόνος σκοπός της Τέχνης είναι ο εαυτός της, με άλλα λόγια Η Τέχνη για την Τέχνη, δεν υπακούει σε άλλους κανόνες, είναι αυτόνομη.

 Πιο πολύ ενδιαφέρεται και αυτός όπως και οι Μοντερνιστές για τη μαστοριά της φόρμας του μυθιστορήματος, για το στυλ, παρά για κάποιο μήνυμα που θα επιθυμούσε να περάσει στον αναγνώστη. Του αρέσουν τα λογοπαίγνια και παίρνει ιδέες από τον Τζόυς.

Παρόλα τα παραπάνω κοινά σημεία του με τους «εξόριστους», διεθνιστές Μοντερνιστές, θέλει να πιστεύει ότι δεν ανήκει στο κίνημα του Μοντερνισμού διότι για αυτόν η μεγαλύτερη αξία είναι η πρωτοτυπία.


  • Μια ενδιαφέρουσα άποψη της καθηγήτριας Amy Hungerford για προβληματισμό, είναι ότι πίσω από τον παιδεραστή Humbert Humbert κρύβεται ίσως ο ομοφοβικός Nabokov.


  • Η μεταφορά του βιβλίου Λολίτα στην οθόνη, με τον εξαιρετικό Jeremy Irons στο ρόλο του καθηγητή Humbert Humbert, είναι από τις λίγες μεταφορές βιβλίων στον κινηματογράφο που έχω απολαύσει.

Συνιστώ το βιβλίο σε όλους ανεπιφύλακτα.

Για τη συνέχεια η καθηγήτρια έχει επιλέξει το On the Road , του Jack Kerouac.