Everyman by Philip Roth

                   

O Philip Roth γεννήθηκε το 1933 όπως και ο ήρωάς του -χωρίς όνομα- στο βιβλίο του “Everyman”. Αντιμετώπισε διάφορα προβλήματα με την υγεία του όπως και ο ήρωάς του. Ζει ακόμα και είναι 81 χρόνων, σε αντίθεση με τον ήρωά του που πεθαίνει στην πρώτη σελίδα του βιβλίου, σε ηλικία 71 χρόνων.

Πολλά από τα βιβλία του, έχουν έντονα αυτοβιογραφικά στοιχεία αλλά και πολλές πληροφορίες που μπερδεύουν τον αναγνώστη σχετικά με το κατά πόσο είναι αυτοβιογραφικές.

Ο Philip Roth είναι ο τρίτος εν ζωή αμερικανός συγγραφέας τα έργα του οποίου εκδόθηκαν από την Library of America.

Ο τίτλος του βιβλίου  “Everyman” αποτελεί και τίτλο θεατρικού του 15^ου αιώνα, αγνώστου συγγραφέα, με θέμα την σωτηρία του ανθρώπου και τι μπορεί να κάνει για να την πραγματοποιήσει. Είναι ένα χριστιανικό έργο και αναφέρεται στην πάλη ανάμεσα στο καλό και στο κακό. Περιλαμβάνει αλληγορικούς χαρακτήρες και στο τέλος της ζωής του ήρωα ο μόνος άνθρωπος που μένει δίπλα του είναι αυτός που αντιπροσωπεύει «το καλό», τις καλές πράξεις. Όπως και στον Roth, όπου ο μόνος που μένει δίπλα στον ήρωα, είναι η καλόκαρδη κόρη του.

Στο “Everyman” του Philip Roth, ο εβραίος πατέρας του ήρωά του, ιδιοκτήτης μικρού χρυσοχοείου στην Αμερική της δεκαετίας του ‘40 και του ’50, για να προσελκύσει και τους χριστιανούς κατοίκους της περιοχής, έχει ονομάσει την επιχείρησή του Everyman’s Jewelry Store.

Το βιβλίο αρχίζει με την κηδεία του ήρωα και συνεχίζεται με την αφήγηση της ζωής του, επικεντρώνοντας στις δύο τελευταίες δεκαετίες, αλλά και κάποιες διηγήσεις από την παιδική του ηλικία. Διαδραματίζεται στο Elizabeth,  λίγα χιλιόμετρα μακριά από το Newark, New Jersey  όπου μεγάλωσε ό ίδιος ο συγγραφέας.

Θίγει θέματα όπως τα γηρατειά, η αρρώστια, η διάθεση του ανθρώπου που μεγαλώνει,  καθώς βλέπει την ενεργητικότητά του να χάνεται και το τέλος να πλησιάζει.

Δεν το θεωρώ απαισιόδοξο βιβλίο. Είναι ρεαλιστικό. Και όπως λέει η αγαπημένη κόρη του στην κηδεία του: «Λοιπόν έτσι συμβαίνει. Δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα άλλο, μπαμπά.» και μετά επαναλαμβάνοντας τα ίδια του τα λόγια που της έρχονται στο μυαλό: « Δεν μπορείς να ξαναφτιάξεις την πραγματικότητα, απλώς πάρτην όπως έρχεται».

Αυτή είναι η πραγματικότητα λοιπόν. Ήταν νέος, παντρεύτηκε τρεις φορές, γνώρισε πολλές γυναίκες, επαγγελματική επιτυχία, αλλά φτάνει σε μια ηλικία-που βέβαια πάντα πιστεύουμε ότι δεν είναι ακόμα η κατάλληλη - που το σώμα χάνει τη δύναμη και την υγεία του και το πνεύμα επηρεασμένο αρχίζει να ελπίζει και να χαίρεται όλο και πιο δύσκολα για κάτι. Γνωστοί του αρρωσταίνουν ή πεθαίνουν. Mια φίλη, δίνει τέλος στη ζωή της διότι δεν μπορεί να υποφέρει άλλο τους τρομακτικούς πόνους της αρρώστιας της. Αναρωτιέται μήπως ήρθε η ώρα να κάνει το ίδιο και αυτός, καθώς έχει κουραστεί από τις συνεχείς νοσηλείες και επεμβάσεις στην καρδιά του. Όμως σκέφτεται πως δεν μπορεί να το κάνει αυτό στην αγαπημένη του κόρη.

Πολύ ωραία αφήγηση, χαρακτήρες που τους θυμάσαι. Όμως θα το συνιστούσα κυρίως στους αναγνώστες που πλησιάζουν στις ηλικίες που παρουσιάζουν προβλήματα υγείας. Τότε που χρειάζεται να μείνεις ακλόνητος απέναντι στους αέρηδες και να πάρεις τα πράγματα όπως έρχονται. Τότε που δίπλα σου θα είναι μόνο οι άνθρωποι που σε αγάπησαν πραγματικά. Διότι όπως λέει ο Philip Roth:

“There is no remaking reality, just take it as it comes. Hold your ground and take it as it comes”.

'Disgrace'

by J.M.Coetzee

Η αρχική πρόταση συνηθίζεται να έχει μια πρόσθετη βαρύτητα, στη λογοτεχνία. Εδώ ο J.M. Coetzee αρχίζει:

“ For a man of his age, fifty two, divorced, he has, to his mind, solved the problem of sex rather well”.

Όμως όταν συναντά τη Soraya στο δρόμο τυχαία με τα δυο της παιδιά και αυτή δίνει τέλος στα προγραμματισμένα ραντεβού τους κάθε Πέμπτη έναντι αδρής αμοιβής από την πλευρά του, ο David, δύο φορές διαζευγμένος, καθηγητής στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο του Cape, μένει μετέωρος όσον αφορά το θέμα αυτό.

Έχει γνωρίσει πολλές γυναίκες στη ζωή του και έχει απολαύσει τον έρωτα όμως δεν έχει τελειώσει και έτσι η ομορφιά και η νεανική λάμψη μιας φοιτήτριάς του, βάζουν φωτιά στον αισθησιασμό και τη φιληδονία του. Χωρίς περιττή προσπάθεια, κοιμάται μαζί της και όχι μία φορά. Όταν γίνεται γνωστή η σχέση αυτή, αρχίζει η «ατίμωση» (Disgrace) για τον καθηγητή. Χάνει τη θέση του στο Πανεπιστήμιο-δεν αγωνίστηκε να την κρατήσει βέβαια και επειδή δεν θέλει να απολογηθεί δημοσίως αλλά και επειδή γι αυτόν δεν ήταν παρά μια δουλειά- και φυσικά γίνεται αποδέκτης της αποδοκιμασίας και της απόρριψης του κοινωνικού του περίγυρου.

Πηγαίνει στην εξοχή στο κτήμα της κόρης του, η οποία ασχολείται με αγροτικές δουλειές, για να συνέλθει. Αντί γι αυτό όμως εμπλέκεται σε μια ιστορία άγριας επίθεσης τριών εγχρώμων ανδρών μέσα στο σπίτι τους, που περιλαμβάνει εκτός από τρομακτική βία εναντίον του και το βιασμό της κόρης  του. 

Στο σημείο αυτό ο συγγραφέας καταπιάνεται με το εξαιρετικά ευαίσθητο θέμα της συμβίωσης των διαφορετικών φυλών στη χώρα του apartheid, μετά την κατάργησή του. Δεν υποστηρίζει κανέναν, δεν κατηγορεί κανέναν, προσπαθεί να δημιουργήσει ένα κλίμα ανεκτικής συμβίωσης λευκών και μαύρων. Δεν αναφέρει πουθενά τη λέξη μαύρος, μόνο «σκουρόχρωμη επιδερμίδα». Παρόλα αυτά το βιβλίο του προκάλεσε αμφιλεγόμενες αντιδράσεις και ο ίδιος κατηγορήθηκε ότι εκμεταλλεύτηκε το θέμα του βιασμού στη Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής. Προσωπικά βρίσκω ότι τήρησε ίσες αποστάσεις.

 Ο πατέρας, θέλοντας να προστατεύσει την κόρη του, προσπαθεί να την πείσει να φύγει και να εγκατασταθεί σε μια ασφαλέστερη χώρα όμως η κόρη -εκφράζοντας ίσως μια ευχή- αποφασίζει να μείνει στο σπίτι της και να ενσωματωθεί στην τοπική κοινωνία, ακόμα κι αν αυτό σημαίνει να παραδώσει τη γη της στον πρώην εργάτη της και νυν συνιδιοκτήτη της μικρής της φάρμας και ακόμα και να γίνει η τρίτη σύζυγός του, για να έχει την προστασία του.

Πολύ όμορφη λογοτεχνία. Διαβάζεται σε πολλά επίπεδα. Απολαμβάνεις τη γλώσσα, την αφήγηση και τα πολλά θέματα που αναπτύσσονται αριστοτεχνικά και αντικειμενικά. Ο J.M.Coetzee, ο οποίος γεννήθηκε το 1940 στη Δημοκρατία της Νότιας Αφρικής από γονείς αποίκους εκεί από τον 17^οαιώνα Ολλανδικής καταγωγής, πήρε πολλά βραβεία, στην απονομή των οποίων συχνά αρνήθηκε να παραβρεθεί και το 2003 τιμήθηκε με το βραβείο Λογοτεχνίας Νόμπελ. Άνθρωπος απόμακρος, μοναχικός, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας ζει σήμερα στην Αυστραλία. Θεωρείται ένας από τους πιο αξιόλογους σύγχρονους συγγραφείς. 

Το βιβλίο της Κατερίνας

του Αύγουστου Κορτώ

Η ιστορία του αρχίζει από το τέλος. Και αυτό το τέλος το καταθλιπτικό είναι για την Κατερίνα σωτήριο:

« Ο γιος μου με βρήκε. Χαράματα Παρασκευής, πέντε μέρες πριν κλείσει τα είκοσι τέσσερα. Κατάλαβε πως είχα πεθάνει κι ας μην είχε αλλάξει τίποτα στο χώρο……..

Μήνας Δεκέμβρης και τα καλοριφέρ αναμμένα στο φουλ. Εγώ στο κρεβάτι γυμνή τελείως. Είχα παχύνει πολύ τα τελευταία χρόνια, και στον ύπνο ρούχα και σκεπάσματα με πνίγανε. Σελίδα τραγικού ποιητή της αθλιότητας και της αγάπης: γυμνό τον πρωτόδα, γυμνή με κοίταζε τώρα για τελευταία φορά.»

Ο Αύγουστος Κορτώ το ψευδώνυμο του θεσσαλονικιού συγγραφέα Πέτρου…; Τον συνάντησα τυχαία στο fb πρόσφατα και μόλις τώρα τέλειωσα το βιβλίο του « Το Βιβλίο της Κατερίνας». Να λυτρωθεί ζήτησε φαντάζομαι βγάζοντας τη λύπη του σε μια αφήγηση των παθών της οικογένειας. 

Ίσως ήθελε να μας συστήσει την αγαπημένη του «μάμα» που ήταν ξεχωριστή σε όλα.

Όπως και νάχει, είναι μια συγκλονιστική αφήγηση της νεκρής μάνας Κατερίνας που βασανίστηκε και βασάνισε πολύ με την αρρώστια της. « Η τρέλα ο μεγαλύτερός μου φόβος……Και η άγνωστη, φριχτή λέξη: σχιζοφρενής.» Διαβάζοντας για την Βιρτζίνια Γουλφ μαθήτρια ακόμα, για πρώτη φορά αναρωτιέται η Κατερίνα του βιβλίου μήπως και ή ίδια είναι σχιζοφρενής. Ένας γλυκός και δοτικός πατέρας ο οδοντίατρος Τάσος που μέχρι το τέλος προσπαθεί να βοηθήσει τη γυναίκα του και να διαφυλάξει το γιο του, Πέτρο ο οποίος δημοσιεύει βιβλία με το ψευδώνυμο Αύγουστος! Η σχέση της Κατερίνας με το γιο της χαρακτηρίζεται από τον ίδιο «συμβιωτική» και είναι το πιο σημαντικό στοιχείο στη ζωή της Κατερίνας.  Ξέρει όμως πολύ καλά ότι το μεγαλύτερο δώρο που μπορεί να κάνει στο λατρεμένο παιδί της  είναι να το απαλλάξει από το βάρος της σχέσης τους. Και αυτό κάνει.

Ο συγγραφέας με τη φωνή της αφηγήτριάς του προς το τέλος του έργου  λέει: « Αυτό το βιβλίο δεν έχει σκοπό να πληγώσει κανέναν, εκτός από αυτούς που θα το διαβάσουν…….Εμένα αυτή είναι η αλήθεια μου και από κει και πέρα, ο καθένας ας διαλέξει τη λήθη που του ταιριάζει, που τον ανακουφίζει ».

Ελπίζω ότι όπως σοφά μάντεψε η Κατερίνα πριν την τελική και τελεσφόρο απόπειρά της να φύγει σε άλλους κόσμους «με την ελπίδα μιας ζωής υπέροχης σαν αυτήν που αφήνω» , ο αγαπημένος της γιος θα –έχει-ξεχάσει με τα χρόνια και θα είναι επιτέλους ελεύθερος!

Ησύχασε και πέτα Κατερινάκι!

The Little Coffee Shop of Kabul

 by Deborah Rodriguez

Η Deborah Rodriguez δηλώνει πρώτ' απ' όλα storyteller και μετά συγγραφέας. Σίγουρα τα κατάφερε καλά στην αφήγηση της ιστορίας της. Το θέμα και οι πληροφορίες εκ των έσω, γι αυτήν την πολύπαθη χώρα , το Αφγανιστάν, κάνουν το βιβλίο πολύ ενδιαφέρον.

Η ιστορία αφορά στη ζωή πέντε γυναικών από διαφορετικές χώρες- ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο, Αφγανιστάν- που η τύχη τους φέρνει στο μικρό καφέ της Sunny, στην πιο επικίνδυνη πρωτεύουσα του κόσμου, την Καμπούλ.

Η ίδια η συγγραφέας, κομμώτρια στο επάγγελμα , βρέθηκε στο Αφγανιστάν ακολουθώντας μια ομάδα γιατρών. Η ίδια  είχε εκπαιδευτεί σε αμερικανικό οργανισμό για την ανακούφιση θυμάτων από καταστροφές. Ήταν μόλις είχαν πάρει την εξουσία οι Ταλιμπάν. 

Το βιβλίο της αρχίζει με μια γυναίκα από το Νουριστάν , μια δύσκολη και υποβαθμισμένη πολιτισμικά περιοχή του Ανατολικού Αφγανιστάν, η οποία είχε την ατυχία να χάσει τον άντρα της όσο ήταν έγκυος. Οι έμποροι ναρκωτικών και όπλων της περιοχής την απήγαγαν από το σπίτι της για την εξόφληση δανείου της οικογένειάς της με σκοπό να την πουλήσουν στην πρωτεύουσα. Η τύχη την έφερε στο μικρό καφέ της Sunny, όπου προσπαθεί να κρύψει την «ντροπή» της εγκυμοσύνης της- παρά το γεγονός ότι αυτή οφείλονταν στο νεκρό σύζυγό της- και της παρουσίας της στην πόλη χωρίς σύζυγο, άλλη ντροπή.

Μια ενδιαφέρουσα ιστορία και ταυτόχρονα ένα ρεπορτάζ από τη μακρινή αυτή πατρίδα, όπου η Rodriguez μέσω της ηρωίδας της, της Sunny δηλώνει ότι η παρουσία των συμπατριωτών της Αμερικάνων εκεί μόνο λάδι στη φωτιά ρίχνει. 

Η Sunny μετά από έξι χρόνια λειτουργίας του μικρού καφέ στην Καμπούλ αποφασίζει να γυρίσει στις ΗΠΑ, κάτι που θα ήθελε να είχε κάνει και η συγγραφέας του βιβλίου, η οποία αντ' αυτού έμεινε στο Αφγανιστάν περισσότερο, παντρεύτηκε Αφγανό μουσουλμάνο και μια μέρα τρομοκρατημένη από κάποιους που της ανακοίνωσαν ότι κινδυνεύει η ζωή της και η ζωή του παιδιού της ,αναγκάστηκε να αποφασίσει σε λίγα λεπτά να εγκαταλείψει τη χώρα παίρνοντας μαζί της και το γιο της. 

Ένα βιβλίο που θα συνιστούσα στους αγγλομαθείς φίλους να το διαβάσουν μιας και δεν έχει μεταφραστεί ακόμα στη γλώσσα μας.