Housekeeping

by Marilynne Robinson

“My name is Phillip ...” αυτή η αρχή από το Great Expectations μου ήρθε στο μυαλό διαβάζοντας τις πρώτες λέξεις του βιβλίου -και δεν νομίζω πως ήταν συμπτωματικό:

“My name is Ruth. I grew up with my younger sister, Lucille, under the care of my grandmother, Mrs. Sylvia Foster, and when she died, of her sisters-in-law, Misses Lilly and Nona Foster, and when they fled, of her daughter, Mrs. Sylvia Fisher.”

«Με λένε Ρουθ. Μεγάλωσα με την μικρότερη αδερφή μου, Λουσίλ, υπό την κηδεμονία της γιαγιάς μου, κυρίας Σύλβια Φόστερ, και όταν αυτή πέθανε, των κουνιάδων της, δεσποινίδων Λίλυ και Νόνα Φόστερ, και όταν αυτές την κοπάνησαν, της κόρης της, κυρίας Σύλβια Φίσερ.»

Η νεαρή Ρουθ διηγείται την ιστορία τη δική της και της αδερφής της, Lucille, αρχίζοντας από τη στιγμή που η μητέρα τους Hellen, τις έβαλε στο αμάξι της φίλης της μια μέρα και τις εγκατέλειψε στη βεράντα του σπιτιού της μητέρας της, ενώ αυτή έλειπε. Η Hellen δεν είχε καλές σχέσεις με τη μητέρα της από τότε που κλέφτηκε με κάποιον νεαρό και έφυγε από την πόλη τους.

Το όνομα της μυθιστορηματικής αυτής πόλης στα ΒΔ των ΗΠΑ, Fingerbone (!).

Αυτό το μέρος που περιγράφεται με χρώματα ζοφερά, σκοτάδια χωρίς φεγγάρι, η λίμνη, το δάσος, όπου η πρωινή κραυγή των πουλιών είναι ένας μεταλλικός ήχος φόβου, το διαπεραστικό κρύο, που η Ρουθ σκέφτηκε ότι μπορούσε να το νικήσει αγνοώντας το, η υγρασία, το νερό, και ο άνεμος εκείνος «που σκορπάει την παγωμένη ανάσα της λίμνης παντού», είναι το σκηνικό του βιβλίου.

 Ούτε ένα λουλούδι, λίγο φως, ένα κελάιδισμα, ένα γέλιο, μια αγκαλιά, τίποτα.

 Είναι και αυτά τα βουνά που ρίχνουν τη σκιά τους, οι μηλιές στον κήπο που «πέθαναν», το γρασίδι που φτάνει μέχρι τη μέση και οι άστεγοι κάτω από τη γέφυρα που όταν μαγειρεύουν μυρίζει λίγο ψάρι και λίγο λάστιχο, και όσοι περαστικοί από την πόλη που μοιάζουν με φαντάσματα.

 Αλλά ούτε και ο χρόνος της ιστορίας αναφέρεται, παρά μόνο ο τίτλος ενός βιβλίου που βρίσκεται στο σπίτι Not as a stranger, ένα μελόδραμα του Morton Thomson που κυκλοφόρησε το 1954, σηματοδοτεί κάποια χρονικά όρια. Το βιβλίο της Marilynne Robinson Housekeeping κυκλοφόρησε το 1981.

                       President Obama and Marilynne Robinson at the Iowa State Library, Des Moines, September 2015

   

Με καταπληκτική δεξιοτεχνία, η Ρόμπινσον διηγείται την ιστορία της γιαγιάς Σύλβιας και του παππού που δούλευε στους σιδηροδρόμους και σκοτώθηκε απρόσμενα, όταν το τρένο στο οποίο επέβαινε και ενώ αυτό πλησίαζε στο Fingerbone, καθώς διέσχιζε τη γέφυρα της τεράστιας λίμνης δίπλα στο σπίτι του, για κάποιο λόγο εκτροχιάστηκε και έπεσε μέσα στη λίμνη.

 Σώθηκαν μόνο δύο επιβάτες οι οποίοι δεν είδαν σε ποιο σημείο της λίμνης έπεσε το τρένο, λόγω του απόλυτου σκοταδιού της νύχτας εκείνης και έτσι το τρένο δεν βρέθηκε ποτέ, ούτε και οι πνιγμένοι επιβάτες που έμειναν εκεί να στοιχειώνουν τις σκέψεις της Ρουθ και κάθε που έπινε νερό να σκέφτεται τον παππού που βρίσκονταν κάπου στο βυθό της λίμνης, αλλά και τη μητέρα της, η οποία την ημέρα που τις εγκατέλειψε στη βεράντα του πατρικού της και αφού τις έδωσε κρακεράκια να τρώνε μέχρι να γυρίσει η γιαγιά, μπήκε στο αυτοκίνητο της φίλης της και έφυγε αλλά χωρίς κανένας να ξέρει πώς και γιατί, έπεσε με το αυτοκίνητο στη λίμνη και πνίγηκε. Ούτε αυτή βρέθηκε ποτέ.

Η Λουσίλ, πίστευε ότι ήταν ατύχημα, όχι όμως και η Ρουθ.

Είναι και η θεία Συλβί που όταν επιστρέφει στο Fingerbone να αναλάβει την κηδεμονία των εφήβων πια κοριτσιών, κάθεται ακίνητη  στο σκοτάδι του δωματίου ή χάνεται με τις ώρες στη λίμνη και δεν ξέρουν τι κάνει και πού πηγαίνει ή κάθεται αμίλητη κοιτώντας το απόλυτο σκοτάδι. 

Κοιμάται με τα ρούχα και δεν μιλάει ποτέ για τον άντρα που παντρεύτηκε αν και είναι από το Fingerbone.

 Της αρέσει να πηγαίνει στον σταθμό του τρένου και τα κορίτσια φοβούνται ότι θα γυρίσουν μια μέρα από το σχολείο και η θεία θα έχει φύγει για να ταξιδεύει χωρίς να πηγαίνει κάπου συγκεκριμένα, όπως έκανε και πριν γυρίσει στο πατρικό της και αναλάβει το Housekeeping.

Ο λόγος της Ρόμπινσον βαθύς και στοχαστικός, σε βάζει σε σκέψεις.

“The force behind the movement of time is a mourning that will not be comforted”

«Η δύναμη που σπρώχνει το χρόνο, είναι η θλίψη της ψυχής που δεν έχει παρηγοριά»

Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις της συγγραφέως και το ενδιαφέρον της για τις ιδέες του Τζων Κάλβιν είναι εμφανείς στις λίγες τελευταίες σελίδες του βιβλίου για να προσδώσουν παρηγοριά στην ανθρώπινη μοίρα, χωρίς όμως τάσεις προσηλυτισμού και διδακτικό ύφος. Παρόλα αυτά θα προτιμούσα το βιβλίο χωρίς αυτές.

Συγκινητικό βιβλίο στο σύνολό του αλλά και στον επίλογό του, ένα τραγούδι στη μοναξιά του ανθρώπου και όπως γράφει στο εξώφυλλο 

“Once alone, it is impossible to believe that one could ever have been otherwise. Loneliness is an absolute discovery.”

«Αν έχεις υπάρξει μια φορά μόνος, αδύνατον να πιστέψεις ότι θα μπορούσες να ήσουν κι αλλιώς.  Η μοναξιά είναι μια απόλυτη ανακάλυψη.»

Το επόμενο βιβλίο στη σειρά είναι το Blood Meridian του Cormac McCarthy.