ΑΡΧΑΙ0Σ ΚΟΣΜΟΣ 3

 

Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ από το 1100 ως το 323 π. Χ.

 

v Ομηρική εποχή (1100 π. Χ. – 750 π. Χ.)

Την παρακμή των μυκηναϊκών κέντρων ακολούθησαν αναστατώσεις που διήρκεσαν περίπου 3 αιώνες, που αποκαλέστηκαν κάποια στιγμή και ελληνικός μεσαίωνας ή σκοτεινοί χρόνοι. Σήμερα οι ιστορικοί μιλούν για μια περίοδο ανασυγκρότησης και συνεχών μετακινήσεων των πληθυσμών κατά την οποία τέθηκαν τα θεμέλια του ελληνικού πολιτισμού.

Κύρια πηγή πληροφοριών για αυτήν την περίοδο είναι τα Ομηρικά έπη.

·        Α αποικισμός: 11^ος – 9^ος αι. π. Χ. προς τις ακτές της Μ. Ασίας.

 

v Αρχαϊκή εποχή (750 π. Χ. – 480 π. Χ.)

 

·       Είναι η εποχή των απαρχών της οικονομικής, της πολιτικής και της πολιτιστικής εξέλιξης του ελληνικού κόσμου.

 

·        Γένεση της πόλης-κράτους. Από την 4^η χιλιετία στη Μεσοποταμία οι Σουμέριοι ήταν οργανωμένοι σε πόλεις με ανεπτυγμένη οικονομική και πολιτιστική δραστηριότητα, ΟΜΩΣ οι κάτοικοι αυτών των πόλεων δεν ανέπτυξαν «πολιτική» δραστηριότητα, δηλαδή δεν συμμετείχαν στα κοινά, όπως στις ελληνικές πόλεις-κράτη.

Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι ο ελληνικός πολιτισμός γεννήθηκε μέσα από τη λειτουργία των πόλεων-κρατών: η δημοκρατία, η ποίηση και ιδιαίτερα το θέατρο, η φιλοσοφία, η ρητορεία, η πολεοδομία και η επιστήμη.

·        Η οικονομική κρίση των ομηρικών χρόνων, που συνεχίστηκε και στα πρώτα χρόνια της οργάνωσης των πόλεων-κρατών, αντιμετωπίστηκε: με την ανάπτυξη της βιοτεχνίας και του εμπορίου, με κατακτητικούς πολέμους και εδαφική επέκταση και με την ίδρυση αποικιών.

 

·        Β αποικισμός: 8^ος – 6^ος αι. π. Χ. Οι Έλληνες εξαπλώθηκαν από τις ακτές του Εύξεινου πόντου μέχρι αυτές της Ιβηρικής χερσονήσου και της βόρειας Αφρικής.

 

·        Στα πρώτα στάδια της ανάπτυξης των πόλεων-κρατών αναπτύσσεται η δουλεία εξαιτίας της αντίληψης ότι ο πολίτης πρέπει να είναι απαλλαγμένος από τις εργασίες για να ασχολείται με τις υποθέσεις της πόλης, με τα κοινά. Ο αριθμός των δούλων σε άλλες πόλεις όπως η Αθήνα αυξήθηκε εξαιτίας των χρεών προς τους ευγενείς και σε άλλες όπως στη Σπάρτη εξαιτίας των κατακτητικών πολέμων.

 

·        Στη διάρκεια της αρχαϊκής περιόδου κάθε πόλη-κράτος παγίωσε ένα σύστημα διακυβέρνησης.

Η πορεία μεταβολής των πολιτευμάτων ήταν:

βασιλεία-αριστοκρατία-ολιγαρχία-τυραννίδα-δημοκρατία.

Η Σπάρτη πχ κατά τον 7^ο αιώνα διαμόρφωσε ένα ολιγαρχικό πολίτευμα, το οποίο διατήρησε μέχρι τη ρωμαϊκή κατάκτηση, τον 2^ο αι. π. Χ.

Ενώ η Αθήνα διήνυσε όλο το φάσμα των πολιτειακών εξελίξεων, από την αριστοκρατική οργάνωση τον 7^ο αι. π. Χ. μέχρι τη θεμελίωση της δημοκρατίας στα τέλη του 6^ου αι. π. Χ.

v 

Κλασική περίοδος (480 π. Χ. – 323π. Χ.)

 

·        Είναι η εποχή από το τέλος των περσικών πολέμων το 480 π. Χ. έως το θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου το 323 π. Χ.

·        Η νίκη κατά των Περσών ήταν καθοριστική για την ιστορική πορεία των Ελλήνων. Μετά τους περσικούς πολέμους και για 50 χρόνια η Αθήνα εξελίχτηκε σε ηγεμονική δύναμη, γεγονός που οδήγησε στην αντιπαράθεσή της με τη Σπάρτη και τελικά στον Πελοποννησιακό πόλεμο, ο οποίος ήταν ο ισχυρότερος εμφύλιος πόλεμος των Ελλήνων και διήρκεσε 30 χρόνια περίπου (431-404π. Χ.)

Η εκμετάλλευση των συμμάχων τους από τους Αθηναίους απέφερε μεγάλα πλούτη στην Αθήνα και έδωσε την ευκαιρία να κατασκευαστούν μεγάλα έργα, όπως τα γνωρίζουμε, ενίσχυση του δημοκρατικού πολιτεύματος με την καθιέρωση από τον Περικλή χρηματικής αποζημίωσης για τους κληρωτούς άρχοντες, (τους βουλευτές και τους λαϊκούς δικαστές). Αύξηση δαπανών για την πολιτισμική ανάπτυξη κ. α.

·        Τον 4^ο αι. π. Χ. οι πόλεις-κράτη αντιμετώπισαν οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα στο εσωτερικό τους και ζήτησαν τη συνδρομή των Περσών οι οποίοι συνδαύλιζαν τον ανταγωνισμό μεταξύ των ελληνικών πόλεων.

·        Η πανελλήνια ιδέα διατυπώθηκε στα τέλη του 5^ου αι. π. Χ. με κύριο εκφραστή τον Ισοκράτη, που διακήρυξε την ανάγκη για συνένωση όλων των Ελλήνων σε κοινό αγώνα κατά των Περσών και αργότερα υποστήριξε ότι ο βασιλιάς Φίλιππος της Μακεδονίας θα μπορούσε να είναι η προσωπικότητα που θα πραγματοποιούσε αυτή την ιδέα.

 Σε αντίθεση με τον Δημοσθένη ο οποίος ήταν υποστηρικτής της ιδέας ότι η Αθήνα έπρεπε να έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο στο θέμα της συνένωσης όλων των Ελλήνων.

·        Μετά τη νίκη στη Χαιρώνεια το 338 π. Χ. ο Μ. Αλέξανδρος επιβλήθηκε ως ο αδιαφιλονίκητος ηγέτης που είχε την ικανότητα να ενώσει όλους τους Έλληνες  και να ηγηθεί στον αγώνα προς ανατολάς.