ΑΡΧΑΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ 4

 

ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΟΙ ΧΡΟΝΟΙ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΙ ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΕΣΟΓΕΙΟΥ ΚΑΙ ΡΩΜΗ

 

v Ελληνιστικοί χρόνοι (323 – 30 π. Χ.)

(3 τελευταίοι προχριστιανικοί αιώνες).

Η εποχή αυτή αρχίζει με τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου το 323π.Χ. μέχρι την κατάληψη της Αιγύπτου από τους Ρωμαίους το 30π. Χ.

·        Η Αλεξάνδρεια ιδρύθηκε από τον Μ. Αλέξανδρο το 331π.Χ. και γρήγορα εξελίχτηκε σε οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο. Την κατοικούσαν Έλληνες, Αιγύπτιοι και Εβραίοι. Η ανάπτυξή της οφειλόταν κυρίως στο μεγάλο λιμάνι, γνωστό από το νησάκι Φάρο που βρισκόταν στην είσοδό του και το προστάτευε. Πάνω στο νησάκι κατασκευάστηκε ένα από τα 7 θαύματα, ένας πύργος που είχε στην κορυφή του φανό για να διευκολύνει την είσοδο των πλοίων στο λιμάνι.

Μουσείο – Βιβλιοθήκη.

Στη βιβλιοθήκη εργάζονταν οι γραμματικοί, άνθρωποι με φιλολογική παιδεία, που ασχολήθηκαν με την καταγραφή και τον σχολιασμό των κειμένων των αρχαίων συγγραφέων. Εύκολη γραφική ύλη, ο πάπυρος. Τα χειρόγραφα υπολογίζονται σε μισό εκατομμύριο.

 

·        Η Αντιόχεια, ιδρύθηκε το 300π.Χ. από τον Σέλευκο, τον βασιλιά της Συρίας.

                                        Πέργαμος

·        Η Πέργαμος, η πρωτεύουσα του κράτους των Ατταλιδών στη Μ. Ασία είχε επίσης βιβλιοθήκη με 200.000 περίπου χειρόγραφα. Η έλλειψη παπύρου οδήγησε στην ανακάλυψη της περγαμηνής, που προέρχεται από την επεξεργασία του εμβρύου της κατσίκας.

 

·        Πολύβιος, ιστορικός προς τα τέλη της ελληνιστικής περιόδου.

 

·        Ζήνων, στωικός. Σύμφωνα με τις απόψεις του η ζωή έχει μικρή αξία, γι αυτό ο άνθρωπος πρέπει να είναι αυτάρκης και εγκρατής. Η ευτυχία του δεν εξαρτάται από τα επίγεια.

 

·        Επίκουρος, σε μια ειδυλλιακή περιοχή της Αθήνας που ονομάζονταν Κήπος, δίδασκε ότι η γνώση της φύσης βοηθάει τον άνθρωπο να απαλλαγεί από τον φόβο και να εξασφαλίσει την ψυχική ηρεμία του. Μόνο με την πνευματική κυρίως απόλαυση είναι δυνατόν ο άνθρωπος να οδηγηθεί στην ευτυχία.

 

·        Ο Ερατοσθένης, κατασκεύασε έναν παγκόσμιο χάρτη, σημαντικό επίτευγμα για τους χρόνους εκείνους.

 

·        Ο Πυθέας ο Μασσαλιώτης, κατόρθωσε να φτάσει μέχρι το βορειότερο άκρο της Αγγλίας.

 

·        Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος διατύπωσε για πρώτη φορά τη θεωρία περί της σφαιρικότητας της γης και τη διπλή κίνησή της, γύρω από τον άξονά της και γύρω από τον ήλιο.

 

·        Ο Ευκλείδης, ο σπουδαιότερος μαθηματικός, γνωστός από το έργο του «Στοιχεία», το πιο διαδεδομένο και διαβασμένο βιβλίο μετά την Αγία Γραφή.

 

                                    Αρχιμήδης

·        Ο Αρχιμήδης ο Συρακούσιος, καλλιέργησε τις φυσικές επιστήμες.

 

 

v Ρώμη

·        Η ρωμαϊκή παράδοση ανάγει την ίδρυση της Ρώμης στον Ρωμύλο, απόγονο του Αινεία, που ήρθε στην Ιταλία μετά την πυρπόληση και την καταστροφή της Τροίας από τους Έλληνες. Η ίδρυσή της τοποθετείται στο 753π.Χ.. Υπήρχαν όμως μικροί οικισμοί στη θέση αυτή από τον 10^ο μέχρι τον 8^οαι.π.Χ. που πιθανόν η δημιουργία τους να οφείλεται στους Ετρούσκους.

Στα τέλη του 6^ουαι.π.Χ.  οι κάτοικοι της περιοχής επαναστάτησαν και έδιωξαν τους Ετρούσκους από την περιοχή τους.

Ίσως τα πρώτα χρόνια από την ίδρυση της Ρώμης κάποιοι από τους βασιλιάδες που κυβέρνησαν να ήταν Ετρούσκοι.

Η περίοδος της βασιλείας διαρκεί μέχρι το 509π.Χ. οπότε έχουμε εξέγερση των πατρικίων (Ρωμαίοι που ανήκαν στις παλαιές μεγάλες οικογένειες). Η πολιτειακή μεταβολή συμπίπτει με την απομάκρυνση των Ετρούσκων. Το νέο πολίτευμα που εγκαθιδρύθηκε οι Ρωμαίοι το ονόμαζαν Δημοκρατία (Res publica), στην πραγματικότητα όμως επρόκειτο για αριστοκρατικό καθεστώς, αφού την εξουσία την είχαν πλέον οι πατρίκιοι.

 

·        Μετά το τέλος του Β Καρχηδονιακού πολέμου (201π.Χ.) η Ρώμη παρεμβαίνει στις υποθέσεις και τα προβλήματα του ελληνιστικού κόσμου. Μέχρι το τέλος του 1^ουαι.π.Χ. τα ελληνιστικά βασίλεια των Σελευκιδών και των Πτολεμαίων τελικά υπέκυψαν στους Ρωμαίους

 

·        Με τον 3^ο Καρχηδονιακό πόλεμο (149-146π.Χ.) και την καταστροφή της ένδοξης φοινικικής αποικίας, οι Ρωμαίοι κυριάρχησαν στη θάλασσα.

 

·        Από τις ελληνικές πόλεις των αποικιών της Δύσης η μόνη που αντιστάθηκε στους Ρωμαίους ήταν ο Τάραντας και όταν κατελήφθη και αυτός το 272π.Χ. ολοκληρώθηκε η κατάκτηση της Κάτω Ιταλίας.

 

 

·        Η κατάληψη της Μακεδονίας από τους Ρωμαίους έγινε το 168π.Χ.

 

·        148π.Χ. Η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Θεσσαλία και η νότια περιοχή της Ιλλυρίας αποτέλεσαν οριστικά ενιαία ρωμαϊκή επαρχία με το όνομα Μακεδονία.

 

·        Η Αχαϊκή Συμπολιτεία, σχεδόν ολόκληρη η Πελοπόννησος, κατακτήθηκε από τους Ρωμαίους το 146π.Χ. Η Κόρινθος καταστράφηκε από τα θεμέλια.

 

·        86π.Χ. υποταγή της Αθήνας στους Ρωμαίους.

 

·        Οι Ρωμαίοι ως τα τέλη του 2^ουαι.π.Χ. κυριάρχησαν σε όλες τις ακτές της ανατολικής και Δυτικής Μεσογείου και μετέτρεψαν τη Μεσόγειο σε «Ρωμαϊκή λίμνη» την mare nostrum.

 

·        Τον 2^οαιπ.Χ. γράφει ο Πολύβιος ότι ο πληθυσμός στην Ελλάδα μειώθηκε και η γεωργική παραγωγή αντιμετώπισε δυσχέρειες λόγω της εγκατάλειψης της υπαίθρου.

 

·        Μετά τις μεγάλες κατακτήσεις που έφεραν πλούτο και ευημερία στον ρωμαϊκό λαό, ξέσπασε μια σειρά από εμφύλιες συγκρούσεις που διήρκεσαν περισσότερο από έναν αιώνα. Έγιναν μεταρρυθμίσεις και πολλές πολιτειακές αλλαγές οι οποίες στο τέλος κατέλυσαν το δημοκρατικό πολίτευμα.

 

 

 

Οι Ιταλιώτες επαναστάτησαν με σκοπό να δημιουργήσουν ένα νέο κράτος που να περιλαμβάνει όλη την Ιταλία. Έτσι απέκτησαν όλοι οι κάτοικοι της Ιταλίας το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη και η Ρώμη έπαψε να είναι η κυρίαρχη πόλη-κράτος με υπηκόους τους άλλους κατοίκους της Ιταλίας. Έγινε πλέον η πρωτεύουσα του ενοποιημένου κράτους με πολίτες όλους τους Ιταλιώτες που κατοικούσαν ως τον Ρουβίκωνα ποταμό (μικρός ποταμός στη βόρεια Ιταλία που χύνεται στην Αδριατική θάλασσα). Στο τεράστιο κράτος δεν είναι εύκολο η πολιτική δύναμη να εξασφαλιστεί με την ψήφο του λαού, κι έτσι χρησιμοποιείται η δύναμη των όπλων.

 

 

·        Μετά τις μεγάλες κατακτήσεις οι ήδη πλούσιοι απέκτησαν όλες τις καλλιεργήσιμες εκτάσεις που αφαιρούσαν από τους νικημένους. Αυτοί οι νέοι αριστοκράτες ονομάστηκαν συγκλητικοί. Οι ίδιοι ή οι πρόγονοί τους είχαν καταλάβει κάποτε ανώτατα αξιώματα και σταδιακά συγκέντρωσαν στα χέρια τους μεγάλη πολιτική δύναμη. Αυτοί εκλέγονταν από τον λαό για το αξίωμά τους και αποτελούσαν μια κλειστή κοινωνική ομάδα που δεν άφηνε το περιθώριο σε άτομα διαφορετικής κοινωνικής προέλευσης να διεκδικήσουν ανώτατο αξίωμα. Πήραν στα χέρια τους το εμπόριο των κατακτημένων χωρών όπως επίσης και τα τεράστια κέρδη από την είσπραξη των φόρων και έτσι αυτές οι οικογένειες πλούτιζαν όλο και περισσότερο από γενιά σε γενιά και αποτελούσαν μια δύναμη απέναντι στο λαό, ο οποίος έδινε τους στρατιώτες που κατακτούσαν τις καινούργιες χώρες.

 

·        Ο τελευταίος βασιλιάς της Περγάμου, ο Άτταλος ο Γ κληροδότησε πεθαίνοντας το κράτος του στο Ρωμαϊκό λαό, το 133π.Χ.

 

·        Τον 1^οαι.π.Χ. πολιτικές συγκρούσεις αριστοκρατικών και δημοκρατικών.

 

·        Όταν ανέλαβε ο Ιούλιος Καίσαρας, μετά τη νίκη του κατά του Πομπηίου στα Φάρσαλα το 48π.Χ. (και μ’ αυτήν τη μάχη τελειώνει ουσιαστικά η περίοδος της Δημοκρατίας), αναγορεύτηκε ισόβιος δικτάτορας και ίδρυσε πλήθος αποικιών στην Ελλάδα, τη Μ. Ασία, τη Γαλατία, την Ισπανία, την Αφρική όπου εγκατέστησε άκληρους Ρωμαίους πληβείους. Επίσης τότε ανοικοδομήθηκαν η Κόρινθος και η Καρχηδόνα. Βελτιώθηκε το ημερολόγιο με υπολογισμούς του Αλεξανδρινού αστρονόμου Σωσιγένη που ονομάστηκε Ιουλιανό προς τιμήν του Ιούλιου Καίσαρα. Στην Ελλάδα ήταν σε ισχύ μέχρι το 1923. Το σύγχρονο ημερολόγιο βασίστηκε σε τροποποιήσεις που εφαρμόστηκαν από τον πάπα Γρηγόριο τον ΙΓ, τον 16αι.

 

·        Τον Ιούλιο Καίσαρα (49π.Χ. – 44π.Χ. δικτάτορας) δολοφόνησαν ο Κάσιος Λογγίνος και ο Μάρκος Βρούτος στις 15 Μαρτίου του 44π.Χ.

 

·        Μετά τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα, ο Μάρκος Αντώνιος με τον ανεψιό του Καίσαρα Οκταβιανό και τον Λέπιδο απετέλεσαν τη Β τριανδρία. Πολέμησαν και τιμώρησαν τον Κάσιο και τον Βρούτο και δεν άργησαν να οδηγηθούν σε ρήξη μεταξύ τους. Στη ναυμαχία στο Άκτιο το 31π.Χ.νικητής αναδείχθηκε ο Οκταβιανός ( ο μετέπειτα μετονομασθής Αύγουστος). Ο Μάρκος Αντώνιος εγκατέλειψε στρατό και στόλο και ακολούθησε την Κλεοπάτρα στην Αίγυπτο όπου και αυτοκτόνησαν και οι δύο. Τον επόμενο χρόνο ο Οκτάβιος κατέλαβε και την Αίγυπτο (30π.Χ.).

 

Πολιτεύματα της Ρώμης

 

·        753π.Χ. – 509π.Χ. βασιλεία (από την ίδρυση της πόλης μέχρι την εξέγερση των πατρικίων)

 

·        509π.Χ. – 48π.Χ. Δημοκρατία

 

·        48π.Χ. - 44π.Χ. (Ιούλιος Καίσαρας δικτάτορας)

·        44π.Χ. μέχρι 27π.Χ. (Β τριανδρία, εμφύλιες συγκρούσεις)

 

·        27π.Χ. – 193μ.Χ. Αυτοκρατορικοί χρόνοι

 

 

v Οι Αυτοκρατορικοί χρόνοι 27π.Χ. μέχρι 193μ.Χ.

 

·        27π.Χ – 14μ.Χ. Οκταβιανός Αύγουστος

 

·        Η μορφή του πολιτεύματος που καθιέρωσε ο Οκταβιανός Αύγουστος, δηλαδή η συγκυβέρνηση του αυτοκράτορα και της συγκλήτου, διατηρήθηκε για 2 αιώνες: 27π.Χ. – 193μ.Χ.

 

·        Η πνευματική αναγέννηση των αυτοκρατορικών χρόνων οφείλεται σε Έλληνες λόγιους που ανανέωσαν τη σκέψη των αρχαίων κλασικών αλλά και σε φιλέλληνες αυτοκράτορες όπως ο Αδριανός, ο Μάρκος Αυρήλιος κ.α. οι οποίοι ίδρυσαν σχολές νομικής και ρητορικής σε πόλεις της Ανατολής. Εκεί δίδαξαν πνευματικοί άνθρωποι, γνωστοί ως σοφιστές. Δεύτερη Σοφιστική.

 

 

·        Σπουδαίος συγγραφέας αυτής της εποχής ήταν ο Πλούταρχος, γνωστός για τους «Βίους» του και τα «Ηθικά».

 

·        Έλληνες ιστορικοί: Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς (1^οςαι.π.Χ. – 1^οςαι.μ.Χ.), ο Αππιανός, ο Δίων ο Κάσσιος που έγραψαν ρωμαϊκή ιστορία.

·        Ο Αρριανός (2^οςμ.Χ. αι.) που ασχολήθηκε με την εκστρατεία του Μ. Αλεξάνδρου και

·        ο Παυσανίας, που έγραψε έργο περιηγητικού περιεχομένου, όχι καθαρά ιστορικό, τον 2^ομ.Χ.αι. επίσης.

 

Στωική φιλοσοφία: Επίκτητος, Μάρκος Αυρήλιος

Πλωτίνος: νεοπλατωνισμός

Πλίνιος ο πρεσβύτερος: Φυσική Ιστορία

Στράβων: «Γεωγραφικά»

Γαληνός: ανατομικές έρευνες, ιατρική.

 

v Η κρίση της Αυτοκρατορίας τον 3^οαι.μ.Χ.

 

Πολλοί λόγοι οδήγησαν σε μια κρίση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας τον 3^οαι.μ.Χ. Λόγοι οικονομικοί, κοινωνικοί, η όλο και αυξανόμενη δύναμη του στρατού (μισθοφορικού πλέον), οι αποσχίσεις τμημάτων της Αυτοκρατορίας στα βόρεια σύνορα και στην Ανατολή, η υποβάθμιση της συγκλήτου και η αναγόρευση αυτοκρατόρων από τον στρατό κ.α.

Βαρβαρικές επιδρομές από γερμανικά φύλα, όπως οι Φράγκοι, οι Σάξονες παραβίαζαν τα σύνορα στο Ρήνο.

Γοτθικά φύλα πέρασαν τον Δούναβη. Οι Έρουλοι έφτασαν μέχρι τη Νότια Ελλάδα και λεηλάτησαν την Αθήνα, την Κόρινθο, το Άργος και τη Σπάρτη (267 – 268μ.Χ.).

 

 

·        Η Ροτόντα, 4^οςαι.μ.Χ. στη Θεσσαλονίκη, ήταν αρχικά μαυσωλείο (=ταφικό  μνημείο που ο Κάρας Μαύσωλος κατασκεύασε για τον εαυτό του τον 4^οαι.π.Χ.). Αποτελούσε μέρος ευρύτερου οικοδομικού συγκροτήματος που περιελάμβανε ένα ανάκτορο και την Αψίδα του Γαλερίου, η οποία κατασκευάστηκε στα τέλη του 3^ουαι.μ.Χ. σε ανάμνηση των νικηφόρων πολέμων του Γαλερίου (260-311μ.Χ.) κατά των Περσών.  Ο Γαλέριος ήταν Ιλλυρικής καταγωγής και ανακηρύχτηκε Αύγουστος το 305μ.Χ. – 311μ.Χ. Η τελευταία πολιτική του πράξη πριν πεθάνει ήταν η έκδοση του διατάγματος για την ανοχή της χριστιανικής θρησκείας το 311μ.Χ. αν και ο ίδιος αναφέρεται ως διώκτης των Χριστιανών. Η οριστική παύση των διωγμών θεσπίστηκε το 313μ.Χ. από τον Μ. Κωνσταντίνο.

 

v Η ύστερη αρχαιότητα (4^ος – 6^οςαι.μ.Χ.)

 

Η περίοδος αυτή, της ύστερης αρχαιότητας αποτελεί ουσιαστικά ένα μεταβατικό στάδιο.

Το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα του 4^ου αι. η αυτοκρατορία ήταν διαιρεμένη σε Ανατολικό και Δυτικό Ρωμαϊκό κράτος. Τον χωρισμό αυτό άρχισε ο Διοκλητιανός για να φέρει μια τάξη στη διοίκηση του τεράστιου ρωμαϊκού κράτους. Με τις μεταρρυθμίσεις του ο Διοκλητιανός μετέβαλε τον χαρακτήρα της μοναρχίας που μετατράπηκε σε Απόλυτη Μοναρχία.

 

·        Ο Κωνσταντίνος, όταν έμεινε μονοκράτορας, έδωσε απολυταρχικότερο χαρακτήρα στο πολίτευμα απ’ ότι ο Διοκλητιανός. Θέσπισε επίσης το Διάταγμα των Μεδιολάνων (=Μιλάνο) το 313μ.Χ. γνωστό και ως Διάταγμα της ανεξιθρησκίας.

Μετέφερε την πρωτεύουσα στην Κωνσταντινούπολη ( αποικία των Μεγαριτών με οικιστή τον Βύζαντα στα μέσα του 7^ουαι.π.Χ.). Τα εγκαίνια της Νέας Ρώμης, όπως αποκαλούνταν η Κωνσταντινούπολη έγιναν στις 11 Μαΐου το 330μ.Χ.

Η αυτοκρατορία που άρχισε να διαμορφώνεται με κέντρο την Κωνσταντινούπολη βασίστηκε σε 3 στοιχεία:

Ø τη ρωμαϊκή πολιτική παράδοση

Ø τη χριστιανική πίστη

Ø την ελληνική πολιτιστική κληρονομιά

·        Τους 3 πρώτους αιώνες έγιναν επίσημα 10 διωγμοί κατά των χριστιανών. Ο τελευταίος μεγάλος διωγμός έγινε από τον Διοκλητιανό με την υποκίνηση του Γαλέριου.

·        Ο Κωνσταντίνος καθιέρωσε τον θεσμό των Οικουμενικών Συνόδων με τη συμμετοχή του αυτοκράτορα για να λύνονται τα προβλήματα που προέκυπταν σχετικά με τα δόγματα του Χριστιανισμού.

·        Ο Ιουλιανός υπέρ της αρχαίας θρησκείας.

·        Ο 4^ος αι. τελειώνει με την πλήρη επικράτηση του Χριστιανισμού.

·        Μεγάλη κρίση του Χριστιανισμού τον 5^ο αι. – αιρέσεις.

·        Το 450μ.Χ. ο αυτοκράτορας Μαρκιανός καθιέρωσε τον θεσμό σύμφωνα με τον οποίο ο νέος αυτοκράτορας στέφεται από τον πατριάρχη Κωνσταντινούπολης.

·        Η διαίρεση της αυτοκρατορίας σε Ανατολική και Δυτική, η οποία είχε ξεκινήσει από τον Διοκλητιανό, οριστικοποιήθηκε από τον Μ. Θεοδόσιο. Μέσα στον 4^ο αι. το ανατολικό τμήμα βαθμιαία αυτονομήθηκε και παράλληλα εξελληνίστηκε. Ο χωρισμός έγινε οριστικός το 395μ.Χ. όταν ο Μ. Θεοδόσιος πριν πεθάνει χώρισε την αυτοκρατορία στα δύο και την μοίρασε στους δύο γιους του.

Το δυτικό τμήμα δέχτηκε καταιγισμό βαρβαρικών επιθέσεων μέσα σε λίγα χρόνια και κατέρρευσε το 476μ.Χ.

Αντίθετα το ανατολικό αντεπεξήλθε και συνέχισε ως Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Το 476 Γότθοι και Ούννοι εγκαταστάθηκαν στα εδάφη του Δυτικού Ρωμαϊκού κράτους μετά από πολλές συγκρούσεις.

 

 

Η εποχή του Ιουστινιανού (6^οςαι.μ.Χ.)

 

Ο Ιουστινιανός σφράγισε με το έργο του τον 6^ο αι. (527-565μ.Χ.). Επιδίωξε την ανασύσταση της ρωμαϊκής οικουμένης στο εξωτερικό. Έκανε επιθετικούς πολέμους στη Δύση:

Ø στη Β. Αφρική κατέλυσε το γερμανικό κράτος των Βανδάλων

Ø στην Ιταλία διέλυσε το βασίλειο των Οστρογότθων μετά από σκληρούς αγώνες

Ø στην Ισπανία εκστράτευσε εναντίον των Βησιγότθων και προσάρτησε μεγάλες περιοχές.

Έκανε και αμυντικούς πολέμους. Στην Ανατολή και στον Δούναβη

Ø στα ασιατικά σύνορα κύριος αντίπαλος της αυτοκρατορίας ήταν οι Πέρσες

Ø στα βόρεια σύνορα διεισδύουν νέο λαοί, κυρίως Σλάβοι ενωμένοι με ουνικά φύλα του Αττίλα, οι οποίοι έφθασαν μέχρι την Πελοπόννησο τον 6^ο αι.

 

·        Εσωτερική πολιτική του Ιουστινιανού:

Εφάρμοσε καινοτόμες ιδέες, που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της βυζαντινής φυσιογνωμίας του κράτους.

Ø ισχυροποιήθηκε η απόλυτη μοναρχία

Ø επιβλήθηκε μία θρησκεία και ένα δόγμα. Ο Ιουστινιανός αντιμετώπισε με σκληρότητα τα κατάλοιπα των αρχαίων θρησκειών. Έκλεισε τη νεοπλατωνική σχολή των Αθηνών και δήμευσε την περιουσία της. Εξόντωσε τις θρησκευτικές μειονότητες. Με επιείκεια συμπεριφέρθηκε μόνο προς τους Εβραίους.

Ø Οικοδόμησε την Αγία Σοφία

Ø Έκανε σημαντική κωδικοποίηση του Δικαίου

Ø Θεμελιώθηκε νέο διοικητικό σύστημα που απέτρεψε τον εκφεουδαρχισμό της αυτοκρατορίας.

·        Στη διάρκεια της ύστερης αρχαιότητας (4^ος – 6^οςαι.μ.Χ.) 3 παράγοντες διαμόρφωσαν τον χαρακτήρα του Ανατολικού κράτους:

Ø η ρωμαϊκή κρατική παράδοση

Ø η ελληνική παιδεία

Ø χριστιανική πίστη.

·        Ο διάδοχος του Μ. Κωνσταντίνου, Κωνστάντιος ίδρυσε στην Κωνσταντινούπολη βασιλική βιβλιοθήκη, η οποία περιελάμβανε και εργαστήριο αντιγραφής χειρογράφων βιβλίων.

·        Η ελληνική παιδεία ενισχύθηκε από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Β με την ίδρυση στην Κωνσταντινούπολη του Πανδιδακτηρίου (425μ.Χ.) του πρώτου κρατικού πανεπιστημίου. Στην ίδρυσή του συνέβαλαν δύο γυναίκες, η Αθηναΐδα-Ευδοκία και η Πουλχερία, σύζυγος και αδερφή αντίστοιχα του Θεοδοσίου του Β που διέθεταν ελληνική παιδεία.

Τον 5^ο αι. επίσης δημιουργήθηκε και λειτούργησε Θεολογική σχολή υπό την αιγίδα του πατριάρχη.